Quy giản bản chất / Eidetic reduction

QUY GIẢN BẢN CHẤT 

EIDETIC REDUCTION

TRIẾT HỌC CHÂU ÂU HIỆN ĐẠI.  Thuật ngữ của Husserl dùng để chỉ hành vi trực quan đối với bản chất hay cái phổ quát, đối lập với trực quan thường nghiệm hay tri giác. Ông cũng gọi hành vi này là trực quan bản chất (essential/eidetic intuition) hay biến thể bản chất. Trong ngôn ngữ Hy Lạp, eideo nghĩa là "nhìn" và cái được nhìn là eidos (Hình thức của Plato), nghĩa là, đặc trưng chung của một số thực thể hay tính chất thường xuyên xuất hiện (regularities) trong sự trải nghiệm. Đối với Plato, eidos nghĩa là cái được nhìn bằng con mắt của linh hồn và đồng nhất với bản chất. Husserl cũng gọi hành vi này là "ý thể hóa", vì ideo đồng nghĩa với eideo và cũng có nghĩa là "nhìn" trong tiếng Hy lạp. Một cách tương ứng, idea đồng nhất với eidos.

Quy giản bản chất là giai đoạn tiếp theo của quy giản siêu nghiệm hay quy giản hiện tượng học và đôi khi được coi là giai đoạn thứ hai của bản thân quy giản hiện tượng học. Quy giảm siêu nghiệm nâng ta lên lĩnh vực siêu nghiệm, và chuyển ý thức thường nghiệm sang ý thức siêu nghiệm hay thuần túy. Đối với Husserl, quy giản bản chất là một hành vi của ý thức siêu nghiệm thâm nhập vào bản chất. Đó là một quy trình để đạt được sự thức nhận về bản chất và đặt ta vào sự tiếp xúc nhận thức với tri thức phổ biến hay phổ quát. Kết quả của sự quy giản này là một ý thức rõ ràng và phân minh hơn về cái phổ quát. Sự quy giản hay trực quan này là hành vi có quy tắc, mà sự trực quan trực tiếp thường kháng cự lại. Trong quy giản bản chất, ta không tập trung vào các trường hợp được tri giác, mà vào bản chất mà trường hợp ấy là một ví dụ minh họa. Do đó, việc hiểu sự quy giản này cung cấp cho ta lối giải thích về cách ta vượt qua tính ngẫu nhiên của sự trải nghiệm cơ bản của mình và rút ra được cái bản chất.

-----------------------------

"Nếu quy giản hiện tượng học tạo ra phương tiện thâm nhập vào hiện tượng của sự trải nghiệm hiện thực bên trong cũng như sự trải nghiệm tiềm năng bên trong, thì phương pháp được tìm thấy trong đó là 'quy giản bản chất', là phương pháp cung cấp phương tiện thâm nhập vào các cấu trúc bản chất bất biến của toàn bộ lĩnh vực của quá trình tinh thần thuần túy." Husserl, Shorter Works

-----------------------------

Nguồn: Từ điển triết học phương Tây, (ĐHP dịch).