JEAN-PAUL SARTRE (1905-1980) | ĐINH HỒNG PHÚC dịch || Thế là cuộc tàn sát tập thể trừu tượng sẽ bắt đầu. Trước đây, khi liều mình tiêu diệt sinh mệnh của người khác, ta thấy xác kẻ thù sát bên cạnh mình, ta có thể chạm vào vết thương của họ
Đối với con người không có gì hấp dẫn hơn tự do cho lương tâm nhưng cũng không có gì khổ ái hơn. Thế mà thay cho những nguyên tắc nền tảng vững chắc để làm cho lương tâm con người mãi mãi yên ổn, Chúa lại chọn tất cả những gì là phi thường, bí ẩn và vu vơ, tất cả những cái không vừa sức con người,
trong lịch sử triết lý, đã có những triết gia đơn độc, không hãn hữu, không thuộc vào một tín ngưỡng hay tổ chức nào cả. Họ đã can đảm một mình trước mặt Thiên chúa thực hiện nguyên tắc triết lý là biết chết!
Đặc biệt hãy nhớ rằng bạn không có quyền phán xét ai cả. Bởi vì trên trái đất này, không thể xét xử kẻ phạm tội trước khi chính quan tòa nhận thức được rằng bản thân mình cũng là kẻ phạm tội hệt như kẻ đang đứng trước mình, mà có lẽ còn có lỗi hơn ai hết về tội của kẻ đó. Khi nào hiểu được điều đó thì mới có thể làm người xét xử.
Tôi muốn nói rằng, từ định nghĩa, hiện hữu không phải là tất yếu. Hiện hữu là hiện thể ra đó, chỉ vậy thôi; những vật thể xuất hiện, để cho ta gặp gỡ chúng, nhưng chẳng bao giờ ta có thể suy diễn, diễn dịch chúng được.
Tôi thấy mình có lỗi, vì đã hiện hữu, nên cần một chiến lược để thoát khỏi cảm giác tội lội ấy. Phải đi từ "khổ dâm" sang "bạo dâm", từ nạn nhân sang thủ phạm! Nghĩa là, trở thành nguyên nhân của chính mình!
Bài trí cũ, mười hai giờ sau. Các đèn đều sáng, các cửa sổ mở. Trong đêm, một tiếng gào ngày càng lớn bên ngoài. THANH NIÊN DA ĐEN xuất hiện ở cửa sổ, cưỡi lên bậu cửa sổ, và nhảy vào căn phòng trống. Anh băng qua giữa sân khấu. Chuông reo. Anh trốn sau rèm. LIZZIE từ buồng tắm ra, tới cửa thông ra đường, và mở nó ra.
Thực chất của chân lý là tự do, nhưng là một tự do hiện sinh để mặc cho hiện hữu xuất hiện trong ý nghĩa của nó. Tuy nhiên, hiện hữu toàn thể (l’étant en totalité) là cái gì vô cùng phong phú.
Bài văn này trích từ chương 10 có nhan đề “Diễn tiến tư tưởng của Heidegger” trong tác phẩm Hiện tượng luận hiện sinh của GS. Lê Thành Trị (Trung tâm Học liệu và Bộ Văn hóa Giáo dục và Thanh niên, 1974)
Tôi sẽ chấp nhận giải thưởng với lòng biết ơn bởi vì đó không chỉ là vinh danh cho riêng mình tôi, mà còn cho nền tự do mà chúng tôi đấu tranh. Nhưng điều này đã không diễn ra và chỉ sau khi kết thúc cuộc chiến người ta mới trao cho tôi giải thưởng.
Một nhà văn, anh có thể theo đuổi con đường chính trị, hay các vị trí xã hội, nhưng anh chỉ có thể sống theo cách duy nhất, cùng với công cụ mà anh nắm trong tay - ấy là, chữ nghĩa.
Jean-Paul Sartre, “Sigmund Freud hay là bản giao kèo với quỷ sứ”, Đức Dương dịch theo bản tiếng Nga của L. Tokarev, Tạp chí Sông Hương, số 34, tháng 11-12, 1988. Phiên bản điện tử: http://tapchisonghuong.com.vn
Thế giới con người là một hệ thống mở hay chưa hoàn tất và sự tiếp xúc cùng tinh thần cấp tiến, là cái đe dọa hệ thống bằng các quan hệ bất hòa, cũng cứu nó khỏi tính không thể tránh được của sự rối loạn và ngăn không cho ta tuyệt vọng về nó, miễn là kẻ nhớ các bộ máy khác nhau của nó là con người và cố gắng duy trì và mở rộng các quan hệ của con người tới con người
Khi Sartre bảo ta “bị ném vào một đấu trường dưới hàng triệu cái nhìn”/“jeté dans l’arène sous des millions de regards”, ông muốn nhấn mạnh đến cuộc đấu tranh lẻ loi của cá nhân để đòi sự thừa nhận. Nhưng, không cần có “hàng triệu cái nhìn”, mà chỉ một cái nhìn duy nhất cũng đủ giúp tôi hoặc buộc tôi thức tỉnh về chính mình. Chính sự xấu hổ mang lại sự tự-thức tỉnh ấy
I. M. BOCHENSKI (1902-1995) TUỆ SĨ dịch || Hiện sinh luận thuyên giải những điều mà ngày nay người ta mệnh danh là những vấn đề “hiện hữu” của con người, như ý nghĩa sự sống, sự chết, khổ đau, v.v… Nói thế không phải rằng hiện sinh luận bắt nguồn từ những vấn đề đó
Bị ném vào thế giới này ngoài và trước ý muốn của mình, người là một hiện hữu đã bị giới hạn trong nguyên ủy. Ta không thể không sinh ra được, một khi đã sinh ra trên quả địa cầu. Nhưng đã có mặt dưới ánh sáng mặt trời điều đó không cho phép ta nói rằng chúng ta cần phải sinh ra, hiện hữu của ta là cần thiết. Một người sinh ra, chỉ là một sự bắt đầu trong thời gian, và theo nghĩa đó, chúng ta đã bị giới hạn ngay từ khi sinh.